سرنوشت آثار حکيم تيليم خان ساوه اي در پنجاه سال اخير/ اسدالله امیری
http://tilimxan.blogfa.com/post-125.aspx
نوت: يازيدا كيچيك بير دوزه لتمه گره كير. تليم خان وئبلاگي ١٣٨٥ ايلينده يوخ، ١٣٨٣ ايلينده يعني ٢٠٠٤ ايلين ايكينجي آييندا ايشه باشلاميشدير. مئهران باهارلي
-------------------------------------------
اشعار تيليم خان به علت نفوذ شگفت‌انگيز کلام وي در دلها و قلبهاي مردم منطقه و مناطق همجوار و حتي غير همجوار در سينه‌ها باقي مانده و ورد زبان اکثر اهالي و مخصوصاٌّ دلسوختگان مي باشد و همچنين داستان عشق ناکام وي توسط عاشيق‌ها در محافل نقل مي‌شده و اکنون نيز نقل مي‌شود.
جمع آوري و چاپ ديوان اشعار وي اوّلين بار توسط محقق بزرگ مرحوم دکتر علي کمالي در حال انجام بود که تقدير الهي اين فرصت را از وي گرفت و چاپ ديوان مقدور نگرديد. مرحوم کمالي در اين راه بيش از سي و پنج سال تلاش نمودند.
در سالهاي 1370 و 1371 کنگره هايي در گراميداشت تيليم خان به همت مرحوم دکتر علي کمالي و انجمن ادبي شهريار (اوستاد شهريار دَرنَگي) شهر قدس(قلعه حسنخان) در روستاي مرغئي و بعضي روستاهاي ديگر از جمله يئل آباد، بند امير، جوشقان, مصرقان و . . . برگزار شد که شخصاٌّ سعادت حضور در هيچ کدام را نداشتم.
اينجانب متولد سال 1354 در روستاي مرغئي با توجه به هم روستايي بودن با تيليم خان, از همان دوران طفوليت با نام و اشعار آن شاعر آشنايي داشته و بعضي از داستانها و اشعار او را در ذهن خود داشتم.
بعد از پايان دوره راهنمايي و قبولي در آزمون يگانه دبيرستان نمونة استان مرکزي، از سال 1368 در "دبيرستان نمونة حاج محمدرضا کاظمي اراک" شروع به تحصيل کرده و در سال 1372 در رشته رياضي و فيزيک از آن مدرسه فارغ التحصيل شدم. در همان سالها با کاستهايي از عاشيق علي رمضاني(عاشيق گوٍنش) که توسط "استريو تيليم" ساوه ضبط و منتشر ميشد توسط پسرعمه‌ام(علي پاشا خادمي) آشنا شدم.
در سال1372 در آزمون سراسري دانشگاهها شرکت نموده و در دانشگاه اروميه پذيرفته شدم.
در همان سالها آشنايي با موسيقي ترکيه و آذربايجان و شعراي آذربايجان از طريق دوستان آذربايجاني و مجلة وارليق و هفته نامه سهند، مرا در مورد فرهنگ و زبان مادري خودم به فکر فرو برد. ناخودآگاه هر ساوهاي که بخواهد به فرهنگ خود فکر کند, اوّل بايد سراغ تيليم خان برود. از اين رو از همان سالها به فکر جمع آوري اشعار تيليم خان براي شخص خودم (نه براي چاپ) افتادم و تعدادي از اشعار وي را در دفتر شخصي جمع آوري نمودم و همچنين تعداد 5 کاست از اشعار وي را که به صورت داستان همراه با اشعار توسط عاشيق اسماعيل شاهمرادي خوانده شده بود به نوارخانه دانشگاه اروميه هديه نمودم.
در سال 1376 با مدرک ليسانس مهندسي از دانشگاه اروميه فارغ التحصيل شده و از سال 1377 الي خرداد 1379 در خدمت سربازي بودم. از سال 77 تا 84 به علت خدمت سربازي و مشکلات شخصي و کاري، گردآوري اشعار تيليم خان را متوقف نموده ولي ارتباط خود را با ادبيات ترکي با نوحه ها و مراسم مذهبي، هفته نامه نويد آذربايجان و . . . حفظ نمودم.
از سال 1384به صورت کاملاٌّ جدّي و با قصد چاپ ديوان تيليم خان شروع به جمعآوري اشعار از منابع مختلف نموده و حدود 400 عنوان شعر گردآوري شد. در زمستان 84 در پي سراغ گيري از نوار ويدئويي از کنگره تيليم خان در سالهاي 70 و 71 توسط آقاي فرزانه (انتشارات انديشةنو که نشاني اين انتشارات را از اينترنت يافته بودم) به آقاي دکتر حسين محمدخاني(گونئيلي) معرفي شدم. نوار مربوط به سال 71 را از آرشيو دکتر گونئيلي تهيه نمودم و در همان زمان دکتر با نشان دادن کتاب"سؤز بازاري" از فکر چاپ ديوان تيليمخان توسط "توٍرک ادبيات اتاغي"به همت آقايان بختيار فرّخ و سيدحيدر بيات خبر داد. از اين طريق با جناب آقاي بيات ارتباطمان برقرار شد.
در اسفندماه 1384 تعداد صد جلد کتاب"تيليم خان حياتي و ياراديجيليغي"( مرحوم دكتر كمالي و پروفسور زهتابي- 1382- تبريز- نشر اختر) به اعضاي هيأت حضرت ابوالفضل(ع) "مرغئي ايهاي مقيم تهران" از طرف مسؤولين هيأت مذکور( در آن زمان بنده هم جزء آنها بودم) هديه شد.
در شب عيد نوروز 85 به اتفاق خانواده و تني چند از دوستان در منزل شخصي در مرغئي در مورد تيليم خان بحث و گفتگو و چند شعر وي قرائت گرديد. در همان روزها تشکيل "تيليم خان مدنيت اجاغي" (کانون فرهنگي تيليم خان) از طرف بنده به دوستان پيشنهاد شد و با استقبال ضمني دوستان هم روستايي مواجه شد ولي اقدامي صورت نگرفت.
در سي ام تيرماه 85 مراسمي به نام تيليم خان در روستاي مرغئي ترتيب يافت که در آن تني چند از شاعران و نويسندگان و عاشيقهاي شاهسئون و اهالي روستا حضور داشتند. بعد از مراسم با حضور در سر مزار، به روح بزرگ آن شاعر فاتحه قرائت گرديد.
در همان روزها در فضاي مجازي اينترنت وبلاگ‌هاي www.telimxan.blogfa.com و www.telimxan-turkce.blogspot.com شروع به فعاليت نمودند.
در تاريخ سيزدهم مردادماه 85 سنگ مزار حکيم تيليمخان که با تلاش اينجانب و برخي دوستان مخصوصاٌّ "آقاي محمد حيدري" و با همفکري و راهنمايي جناب سيد حيدر بيات تهيه شده بود، به دست تمامي بزرگان حاضر که هرکدام گوشهاي از سنگ قبر را گرفته بودند در جايگاه خود قرار گرفت.
در پاييز 85 همزمان با انتخابات شوراهاي شهر و روستا دو تن از کانديداها با پيشنهاد اينجانب مبني بر نامگذاري يکي از خيابانهاي شهر ساوه به نام حکيم تيليمخان در صورت موفقيت در انتخابات موافقت کردند.
حاج احمد اميري کانديداي شوراي اسلامي شهر ساوه در سخنرانيهاي انتخاباتي خود در شروع و پايان سخنراني‌ها از اشعار تيليمخان استفاده مينمود.
علياصغر کريمي کانديداي ديگر، در مقابل ستاد انتخاباتي خود پارچه بزرگي با نوشتة"مردي از ديار تيليمخان"نصب کرده بود.
کانديداي ديگري از ايل شاهسئون (مهدي فردوسي) در تماس تلفني با اينجانب خود را از مريدان تيليمخان معرفي نمود.
در زمستان 85 همزمان با عيد سعيد غديرخم در کارت دعوتي که جهت همفکري در مورد ساخت حسينيه مراغهايهاي ساوه مقيم تهران تهيه گرديده بود, اين بيت شعر تيليمخان چاپ شده بود:
"هر مصلحت اوْلسا ائلينن گرک – مثلدير بو بير گوٍلونن ياز اوْلماز"
در ارديبهشت ماه 86 ديوان اشعار تيليمخان تحت نام"حکيم تيليمخان ديواني- بيرينجي جيلد" (گردآورنده: اسدالله اميري با مقدمه و ويراستاري: دکتر گوٍنئيلي) در شهر قم چاپ شد. چاپ اين ديوان انعکاس خوبي در رسانهها داشت از جمله در مجلههاي ديلماج، آذري، ماهنامه بايرام و روزنامة سراسري ايران.
14 خرداد ماه 86 در مراسمي که با حضور مردم و مسولان منطقه و شهرستان ساوه از جمله حجتالاسلاموالمسلمين حسين اسلامي نماينده مردم شهرستانهاي ساوه و زرنديه در مجلس شوراي اسلامي، هنرمند رئيس بنياد شهيد ساوه، قنبري بخشدار نوبران، شهيدي رئيس شوراي اسلامي شهر نوبران، ائمه جمعه شهرهاي نوبران و غرق آباد، فرماندهي انتظامي و بسيج منطقه و تني ديگر از مسولين محلي در گراميداشت ياد شهداي روستاي مرغئي برگزار شده بود، مزار شهدا و تيليمخان زيارت گرديد و مسولين، در خصوص ساخت بارگاه، نصب تابلو در جاده ساوه- همدان جهت راهنمايي به سمت مقبره تيليمخان و برگزاري همايش در تاريخ 29 تيرماه 86 در خصوص حکيم تيليمخان قول مساعد دادند .
در خردادماه 1386 وبلاگ www.tilimxan.blogfa.com فعاليت خود را آغاز نمود.
در تاريخ 29/4/86 مراسم باشکوهي در روستاي مرغئي (مراغه) تحت عنوان"چهارمين کنگره حکيم تيليم خان "در دو نوبت صبح و بعد از ظهر با شرکت جمع کثيري از هنرمندان, اديبان, شعرا و اهالي روستاي مرغئي و مناطق نوبران, ساوه و قاراقان(خرقان), زرند، قم، تهران، کرج، شهريار، قلعه حسنخان, اسلامشهر، زنجان و . . . . برگزار گرديد.
در زمستان 86 فيلمساز همداني، آقاي علي جهاني، قصد ساخت فيلمي مستند از آثار حکيم تيليمخان داشت که کارهاي ابتدايي آن نيز در تهران، قم و مرغئي ساوه انجام شد که بنا به عللي که براي بنده نامعلوم است به انتها نرسيد. لازم به ذکر است که آقاي پرويز محمدي در سالهاي قبل فيلمي جهت سيماي برون مرزي ايران با موضوع تيليمخان ساخته اند.
در 26 تيرماه سال 87 پنجمين مراسم بزرگداشت حکيم تيليم خان در دو نوبت صبح و بعد از ظهر در مرغئي برگزار گرديد. مراسم بعدازظهر که اختصاص به موسيقي عاشيقي داشت به علت قطعي سراسري برق با ناهماهنگيهايي مواجه گرديد.
در تابستان 87 شهرداري و شوراي شهر غرقآباد ساوه، تصميم به نصب تنديس حکيم تيليمخان در يکي از ميدانهاي شهر غرق آباد گرفت که اين هم به سرانجام نرسيد.
در پاييز 87 کتاب يادنامه حکيم تيليم خان شامل اشعار و مقالات و تصاوير ارائه شده در چهار مراسم به لطف الهي توسط بنده در انتشارات نويد اسلام قم چاپ و منتشر گرديد. در اين کتاب قسمتهايي از داستان تيليم خان و مهري و همچنين مقاله ي سيبي ميان دو آينه محقق آذربايجاني، سيد حيدر بيات، که اختصاص به محيط فرهنگي تيليم خان دارد به چشم ميخورد. بر روي جلد اين کتاب پرتره حکيم تيليمخان که براي اولين بار توسط هنرمند اهل خوي آقاي جعفر نجيبي ترسيم گرديده به چشم ميخورد.
در خردادماه 88 بر مزار حکيم در روستاي مرغئي ساوه به همت دوستدارانش بارگاهي احداث گرديد.
در تيرماه 88 کتاب قوناغا حؤرمت، ترجمه ي يکي از اشعار حکيم به فارسي، مخصوص کودکان توسط امير سهرابي از طريق انتشارات انديشه نو در تهران منتشر گرديد.
در تاريخ 25 تيرماه 88 ششمين مراسم بزرگداشت حکيم در مسجد روستاي مرغئي با حضور شعرا و نويسندگان و اهالي منطقه برگزار گرديد.
